De bharr gur geilleagar beag oscailte atá ag Éirinn, bíonn sí ag brath ar thrádáil le margaí idirnáisiúnta, agus dá réir sin is tír leochaileach í ó thaobh an gheilleagair de, go háirithe i gcás géarchéimeanna domhanda, mar shampla paindéim Covid-19.
Mar sin féin, toisc gur ball den Aontas Eorpach í, is féidir le hÉirinn tarraingt ar chomhchumhacht na 27 mBallstát ar mhaithe le téarnamh i ndiaidh rúiscthe airgeadais gan choinne, agus ar mhaithe le fás fadtéarmach eacnamaíoch agus seasmhacht airgeadais.
Chuidigh ballraíocht an Aontais Eorpaigh le hÉirinn aistriú ó mharbhántacht eacnamaíoch i lár an chéid seo caite go tír a bhfuil geilleagar nua-aimseartha aici atá bunaithe ar an tsaorthrádáil, ar an infheistíocht choigríche agus ar an bhfás.
Seo trí ní a chinntíonn gur geilleagar seasmhach iomaíoch atá i ngeilleagar na hÉireann - Margadh Aonair an Aontais Eorpaigh, airgeadra an euro, agus tacaíocht ó chomhordú bheartas eacnamaíoch agus fioscach an Aontais.
Freagairt eacnamaíoch do Covid-19 agus do Brexit
Tá sé ríthábhachtach do gheilleagar na hÉireann go ndéanfaidh an Eoraip téarnamh ó iarmhairtí airgeadais phaindéim Covid-19, go háirithe i gcomhthéacs an tionchair a bheidh ag Brexit ar an tír.
Tá an tAontas Eorpach ag freagairt do ghéarchéim an choróinvíris le pacáiste téarnaimh ar luach €1.8 trilliún ina bhfuil an chéad bhuiséad fadtéarmach eile de chuid an Aontais, is é sin an Creat Airgeadais Ilbhliantúil (CAI), agus an ionstraim théarnaimh shealadach, Next Generation EU.
Seo an pacáiste is mó dar maoiníodh le buiséad an Aontais riamh agus spreagfaidh sé athbheochan eacnamaíoch a bheidh ag teacht leis an bplean oibre a leagtar síos leis an gComhaontú Glas don Eoraip ón gCoimisiún, plean a fhéachann le geilleagar inbhuanaithe a chur chun cinn agus borradh a chur faoi dhigitiú gheilleagar na hEorpa.
Sa phlean téarnaimh don Eoraip de chuid an Choimisiún Eorpaigh baintear úsáid as roinnt foinsí ioncaim chun an damáiste eacnamaíoch a rinneadh de bharr na paindéime a dheisiú, agus tá tacaíochtaí faoi leith ann d’earnálacha atá tábhachtach d’Éirinn, mar shampla earnáil na talmhaíochta, chun soláthairtí bia a dhaingniú agus chun ioncam na bhfeirmeoirí a chosaint.
An tionchar socheacnamaíoch atá ag an bpaindéim ar shaoránaigh, ar ghnólachtaí agus go háirithe ar dhaoine leochaileacha sa tsochaí, ní fhacthas a leithéid riamh roimhe. Tá freagairt chumhachtach chomhchoiteann tugtha ag an Aontas chun buile eacnamaíoch na paindéime a mhaolú agus chun an dúshraith a leagan síos le haghaidh téarnamh athléimneach.
Gheobhaidh Éire tuairim agus €1.27 billiún i ndeontais ón tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta, a ndáilfear 70 faoin gcéad de in 2021/22. In 2021 cuirfear €89 milliún ar fáil faoi REACT-EU mar aon le €77 milliún ón gCiste um Aistriú Cóir freisin.
Gheobhaidh Éire nach mór €1.2 billiún freisin i leithdháiltí ón mBeartas Comhtháthaithe, agus beagán níos mó ná €8.3 billiún in íocaíochtaí díreacha ón gCiste Eorpach um Ráthaíocht Talmhaíochta (CERT). Tá €2.25 billiún ar fáil tríd an gCiste Eorpach Talmhaíochta um Fhorbairt Tuaithe (CETFT) freisin.
I measc na bhfoinsí cúnaimh airgeadais AE eile atá ar fáil d’Éirinn tá:
- €2.5 billiún i dtacaíocht airgeadais faoin ionstraim SURE chun cuidiú le costais a bhaineann leis an Scéim Fóirdheontais Shealadaigh Pá COVID-19;
- Scéimeanna ar fiú €10 milliún agus €7 milliún iad chun borradh a chur faoi earnáil na turasóireachta cóiste agus earnáil na siamsaíochta in Éirinn, dhá earnáil a bhuail an phaindéim go dona;
- Bainfidh Éire tairbhe as maoiniú nach beag ó Chúlchiste Coigeartaithe Brexit an Aontais Eorpaigh, cúlchiste ar fiú €5 bhilliún é.
Cúlchiste Coigeartaithe Brexit
Buiséad an Aontais Eorpaigh
De ghnáth, clúdaítear tréimhse suas le seacht mbliana le buiséad fadtéarmach an Aontais, ar a dtugtar an Creat Airgeadais Ilbhliantúil (CAI). Tá an buiséad bunaithe ar mholtaí ón gCoimisiún Eorpach a phléigh agus a chomhaontaigh na Ballstáit ag an gComhairle Eorpach agus ag Comhairle na hEorpa. Caithfidh Feisirí é a fhormheas freisin ag Parlaimint na hEorpa.
Úsáidtear an CAI chun beartais inmheánacha agus sheachtracha an Aontais a chur chun feidhme agus tá luach €1,074 billiún le buiséad 2021-2027, cé go gcuirfear an pacáiste téarnaimh sealadach Next Generation EU ar luach €750 billiún leis, chun cuidiú leis an damáiste eacnamaíoch agus sóisialta a rinne Covid-19 a dheisiú.
Déantar an méid atá le híoc ag gach tír leis an CAI a ríomh ar bhealach cothrom, de réir na n-acmhainní atá ag gach tír ar leith. Le linn an chéad 30 bliain d'Éirinn a bheith ina ball den Aontas, ba ghlanfhaighteoir de chuid an CAI í, agus tá an tír anois ina glan-ranníocóir.
Mar sin féin, ní hé is aidhm do bhuiséad an Aontais an rachmas a athdháileadh, ach cuirtear béim ar riachtanais mhuintir na hEorpa ina n-iomláine. Meastar gur fiú €30 billiún in aghaidh na bliana an rochtain atá ag Éirinn ar an Margadh Aonair, luach i bhfad níos mó ná na ranníocaíochtaí a dhéanann an tír.
An Seimeastar Eorpach
Is leis an Seimeastar Eorpach a chuirtear an creat ar fáil chun comhordú a dhéanamh ar bheartais eacnamaíocha ar fud an Aontais Eorpaigh. Cuireann an creat sin ar chumas na mBallstát a gcuid pleananna eacnamaíocha agus buiséadacha a achoimriú agus monatóireacht a dhéanamh ar an dul chun cinn ag pointí áirithe i gcaitheamh na bliana.
Beidh féinriar fós ag na Ballstáit a mbeartais airgeadais agus a gcórais chánach féin a chur chun feidhme ach cinntíonn an Seimeastar go gcloínn siad le sraith rialacha a comhaontaíodh agus a dtugtar an Comhshocrú Cobhsaíochta agus Fáis (CCF) orthu.
Tugadh an Seimeastar isteach in 2010 mar fhreagairt ar an ngéarchéim eacnamaíoch dhomhanda a bhí ann ag an am. Tá sásraí ann chun rioscaí a d’fhéadfadh a bheith ann don tseasmhacht a aithint, chomh maith le míchothromaíochtaí, mar shampla boilgeoga tithíochta cosúil leis an gceann a chuir leis an tobchliseadh eacnamaíoch in Éirinn in 2010.
Maireann timthriall bliantúil an tSeimeastair ó Shamhain go Deireadh Fómhair. Déantar ‘pacáistí’ a fhoilsiú do gach Ballstát san fhómhar, sa gheimhreadh agus san earrach, ina dtugtar sonraí faoi thosaíochtaí, treoirlínte, moltaí agus tuarascálacha.
An Comhshocrú Cobhsaíochta agus Fáis
An Seimeastar Eorpach d’Éirinn
Réamhaisnéis Eacnamaíoch na hEorpa d’Éirinn – Geimhreadh 2021
An tAontas Eacnamaíoch agus Airgeadaíochta
Cuidíonn an tAontas Eacnamaíoch agus Airgeadaíochta (AEA) le geilleagair an Aontais a chomhtháthú ionas go bhféadfaidh siad saol shaoránaigh an Aontais a fhorbairt ar bhealach níos seasmhaí, níos láidre, níos inbhuanaithe, níos cuimsithí.
Is é atá i gceist le AEA comhordú na mbeartas eacnamaíoch agus fioscach, comhbheartas airgeadaíochta, agus airgeadra coiteann, an euro.
Tá gach Ballstát ina pháirt den aontas eacnamaíoch ach tá glactha ag cuid díobh, Éire san áireamh, leis an euro agus tugtar an Limistéar Euro ar na Ballstáit sin trí chéile.
Pléann airí ó Bhallstáit an Limistéir Euro gnóthaí a bhaineann leis an airgeadra sa Ghrúpa Euro, grúpa ar toghadh Aire Airgeadais na hÉireann, Paschal Donohoe, ina Uachtarán air in Iúil 2020.
Tá freagracht na mbeartas eacnamaíoch taobh istigh den AEA roinnte idir na Ballstáit agus Institiúidí an Aontais, mar shampla an Coimisiún Eorpach, a dhéanann monatóireacht ar fheidhmíocht agus comhlíonadh.
Is é an Banc Ceannais Eorpach an institiúid atá freagrach as beartas airgeadaíochta éifeachtach dlúthchomhordaithe a chur chun feidhme don limistéar euro, beartas a bheidh laistigh de chuspóirí an limistéir, is iad sin cobhsaíocht praghsanna agus cosaint luach an airgeadra.
Rialaíonn rialtais náisiúnta réimsí eile den bheartas eacnamaíoch, mar shampla beartas fioscach a bhaineann le buiséid rialtais, agus beartais chánach lena gcinntear an dóigh a dtiomsaítear airgead.
Leis an aontas baincéireachta, a bunaíodh mar fhreagairt don ghéarchéim airgeadais dhomhanda in 2008, neartaítear an tAontas Eacnamaíoch agus Airgeadaíochta. Cruthaíonn sé margadh atá níos trédhearcaí, níos aontaithe agus níos sábháilte do bhainc, ina gcinntítear go mbeidh taisceoirí stuama críonna ar mhaithe lena gcosaint, agus go ndéanfar gníomhaíocht go tapa sa chaoi nach dteipfear ar na bainc.
Is í an Ard-Stiúrthóireacht um Chobhsaíocht Airgeadais, Seirbhísí Airgeadais agus Aontas na Margaí Caipitil (DG FISMA) atá freagrach as an aontas baincéireachta agus beartais bhaincéireachta agus airgeadais an Choimisiúin a chomhlánú.
Faoi stiúir an Choimisinéara Éireannaigh Mairead McGuinness, ar a chuspóirí áirítear: margadh aonair le haghaidh seirbhísí airgeadais atá dea-rialáilte agus iomaíoch go domhanda a thógáil, agus straitéis maidir le maoiniú inbhuanaithe a fhorbairt chun tacú le cur chun feidhme an Chomhaontaithe Ghlais don Eoraip. Déanfaidh Aontas na Margaí Caipitil (CMU) airgead a chur ar fáil san Eoraip do chuideachtaí, FBManna san áireamh, chomh maith le tionscadail bhonneagair chun cuidiú leo forbairt agus poist a chruthú.
An tAontas Eacnamaíoch agus Airgeadaíochta
An dóigh a bhfeidhmíonn an tAontas Eacnamaíoch agus Airgeadaíochta
Leathanach gréasáin Mairead McGuinness, Coimisinéir Eorpach um Chobhsaíocht airgeadais, seirbhísí airgeadais agus Aontas na Margaí Caipitil
Naisc úsáideacha
Latest economic news
Ireland’s economy is projected to grow overall by 14.6% in 2021, 5.1% in 2022 and 4.1% in 2023, according to the European Commission’s Autumn 2021 Economic Forecast.
5 Irish companies are among 65 innovative start-ups and SMEs selected by the European Innovation Council to receive €363 million of funding for breakthrough innovations.
The European Commission is to provide free travel rail passes to 60,000 young Europeans thanks to DiscoverEU.