Mar oileán, bhí tábhacht eacnamaíoch agus shóisialta ag baint leis an iascaireacht in Éirinn i gcónaí. Na huiscí nádúrtha glana thart ar imeallbhord 7,500km na hÉireann, tá saibhreas bia mara iontu leis na mílte bliain, agus is tábhachtach an saibhreas sin a chaomhnú don chéad ghlúin eile.
Sa 20ú céad, is beag nár díothaíodh roinnt stoic éisc ar fad de dheasca na ró-iascaireachta agus thruailliú na farraige. Bás nó beatha don iascaireacht inbhuanaithe, sin í an cheist anois – ní hamháin do stoic éisc, ach do phobail iascaireachta freisin.
De bharr gur Ballstát den Aontas Eorpach í Éire, agus de bharr go mbíonn sí ag obair i gcomhar leis na Ballstáit eile chun ár bhfarraigí agus ár n-aigéin a chosaint, tugtar tacaíocht anois d’iascairí agus do phobail iascaireachta na tíre, don chomhshaol muirí agus do thomhaltóirí táirgí éisc.
An Comhbheartas Iascaigh (CBI)
Leagtar síos leis an gComhbheartas Iascaigh rialacha, arna gcaibidliú agus arna gcomhaontú idir na Ballstáit, lena dtugtar rochtain chothrom do chabhlaigh iascaireachta na hEorpa ar uiscí an Aontais, rud a fhágann gur féidir leo dul san iomaíocht le chéile go cothrom agus, san am céanna, stoic éisc a chaomhnú don am atá amach anseo.
Leis an gComhbheartas sin déantar margadh na dtáirgí iascaigh agus dobharshaothraithe a eagrú freisin, agus tacaítear le bearta chun an comhshaol muirí a chosaint ar bhagairtí amhail an ró-iascaireacht, an t-athrú aeráide agus dumpáil plaistigh sna haigéin.
Cé gur acmhainn in-athnuaite na stoic éisc, tá teorainn leo freisin, mar sin de d’fhonn iascaigh a bhainistiú ar bhonn inbhuanaithe, molann an Coimisiún Eorpach teorainneacha ar ghabhálacha go tráthrialta, ar a dtugtar Gabhálacha Iomlána Incheadaithe (TACanna), agus iad bunaithe ar an gcomhairle eolaíoch is déanaí.
Dáiltear na TACanna go cothrom ar na Ballstáit i bhfoirm cuótaí náisiúnta. An pacáiste iomlán de chuótaí éisc a comhaontaíodh d’Éirinn do 2020, bhí sé cothrom le 195,000 tonna, agus meastar gurbh fhiú €275 mhilliún sin do thionscal iascaireachta na hÉireann.
Tar éis Brexit, chuaigh an Coimisiún Eorpach i mbun comhairliúcháin leis an Ríocht Aontaithe thar ceann an Aontais chun deiseanna iascaireachta a shocrú i leith stoic chomhroinnte do 2021. Thángthas ar chomhaontú ag an gComhairle Talmhaíochta agus Iascaigh go gcuirfí cuótaí sealadacha ar bun d’iascairí an Aontais Eorpaigh don tréimhse suas go dtí an 31 Iúil 2021 fad is a bhí na comhairliúcháin fós ar siúl.
Buntáistí an Chomhbheartais Iascaigh
- Leis an gComhbheartas Iascaigh, tá deireadh á chur le haischur, cleachtas lena gcaitear éisc nach bhfuil ag teastáil thar bord toisc iad a bheith róbheag nó toisc nach bhfuil aon chuóta don ghabháil ag an iascaire.
- Leis an gComhbheartas seo, tá an tAontas ina cheannródaí sa chomhrac domhanda i gcoinne na hiascaireachta neamhthuairiscithe, neamhrialáilte agus neamhdhleathaí tríd an dlí idirnáisiúnta iascaigh.
- Tá bearta á ndéanamh ag an Aontas chun dul i ngleic leis an ocht milliún tona plaisteach a thagann isteach san fharraige gach bliain, cuid mhaith de ó thionscal na hiascaireachta.
Measúnú an Choimisiúin Eorpaigh ar an gComhbheartas Iascaigh
An Ciste Eorpach Muirí agus Iascaigh (CEMI)
Is é CEMI an ciste chun beartais mhuirí agus iascaigh an Aontais a chur chun feidhme. Úsáidtear é chun cabhrú le hiascairí aistriú chuig iascaireacht inbhuanaithe agus chun tacú le pobail chósta a ngeilleagair a éagsúlú.
Leis an gciste déantar cómhaoiniú ar thionscadail agus ar mhaoiniú náisiúnta, agus déantar sciar den bhuiséad a leithdháileadh ar gach Ballstát, bunaithe ar mhéid a thionscail iascaireachta.
Tá an Ciste Eorpach Muirí, Iascaigh agus Dobharshaothraithe (CEMID) nua á chur in ionad CEMI don tréimhse 2021-2027. Beidh buiséad €6.108 billiún aige a úsáidfear chun tacaíocht a thabhairt d’iascaigh chósta ar mhionscála agus do shoithí suas le 24 mhéadar go háirithe, agus chun an dobharshaothrú a chur chun cinn.
Leis an gCiste Eorpach Muirí, Iascaigh agus Dobharshaothraithe nua, beidh muid in ann infheistíocht a dhéanamh chun feabhas a chur ar an tsláinte, ar an tsábháilteacht agus ar dhálaí oibre ar bord soithí iascaireachta, agus a chinntiú san am céanna gur inbhuanaithe a bheidh cabhlach an Aontais.
Cuidíonn an Ciste Eorpach Muirí agus Iascaigh le hÉirinn na hoibleagáidí atá uirthi ó thaobh iascach de go domhanda agus go háitiúil a chomhlíonadh agus is í Rannóg na nGníomhaireachtaí agus na gClár Mara sa Roinn Talmhaíochta, Bia agus Mara a chuireann an ciste chun feidhme.
Bhí timpeall €239.2 milliún ar fáil d’Éirinn faoi CEMI 2014-2020 chun tacú le hiascairí, leis an tionscal bia mara agus le pobail cois cósta.
Tá maoiniú spriocdhírithe ón Aontas á úsáid chun tacú leis an tionscal iascaigh teacht slán ó phaindéim an choróinvíris, mar shampla:
• Cabhair éigeandála don iascach agus don dobharshaothrú
• Bearta nua uaillmhianacha CEMI
• Borradh €500 milliún ón Sásra um Aistriú Cóir
An Ciste Eorpach Muirí agus Iascaigh in Éirinn 2014-2020
An Ciste Eorpach Muirí Iascaigh agus Dobharshaothraithe
Cabhair éigeandála le haghaidh na n-iasach agus an dobharshaothraithe
Grúpaí Áitiúla Gníomhaíochta Iascaigh (GÁGInna)
Tacaíonn maoiniú CEMI le pobail cois cósta agus le hiascaigh ar mhionscála in Éirinn, trí sheacht nGrúpa Áitiúla Gníomhaíochta Iascaigh (GÁGInna).
Tá a straitéis forbartha féin ag gach GÁGI, lena dtugtar aghaidh ar shaincheisteanna an limistéir. Ciallaíonn sé sin gur féidir tosaíocht a thabhairt do mhaoiniú atá leithdháilte d’Éirinn lena chaitheamh ar thionscadail a thugann an tairbhe is mó do phobail áitiúla.
Is iad na seacht GÁGI Éireannacha ná GÁGI an Deiscirt, (Corcaigh), an Iardheiscirt (Ciarraí, Luimneach), an Oirdheiscirt (Port Láirge, Loch Garman, Cill Mhantáin), an Iarthair (Maigh Eo, An Clár), an Iarthuaiscirt (Maigh Eo, Sligeach, Liatroim), an Tuaiscirt (Dún na nGall) agus an Oirthuaiscirt (Baile Átha Cliath, Lú, an Mhí).
Samplaí de thionscadail GÁGInna in Éirinn
- D’fhorbair bunadh Oileán Acla an Achill Experience, Uisceadán agus Ionad Cuairteoirí i bhfoirgneamh tréigthe, agus de thoradh an phróisis cruthaíodh sé phost lán-aimseartha agus trí phost pháirtaimseartha do dhaoine áitiúla, ar dhaoine muinteartha le hiascairí a bhformhór.
- Bhunaigh daoine a bhí ina gcónaí agus ag obair gar do Chuan na Gaillimhe Cuan Beo chun an meath a tháinig ar chaighdeán na n-uiscí, ar a bhfuil cáil na sliogiasc, a chur ina cheart.
- Thug GÁGI Iarthar na hÉireann cúnamh don ghnó feamainne Bláth na Mar aistriú ó fhiontar as a bhfuair duine amháin ioncam forlíontach go fiontar inmharthana a thugann fostaíocht lánaimseartha do cheathrar anois ar Inis Mór.
Fíricí iascaireachta
- De réir Thuarascáil Bhia Mara Bhord Iascaigh Mhara 2020, bhí luach iomlán gheilleagar bia mara na hÉireann in 2020 cothrom le beagán faoi bhun €1.1 billiún. Sin laghdú 12% le hais na bliana roimhe de bharr thionchar phaindéim an choróinvíris.
- In 2020 d’fhan fostaíocht in earnáil an bhia mara mar a bhí, d’ainneoin na paindéime, agus breis agus 16,000 duine fostaithe go díreach agus go hindíreach sa tionscal sin.
- De réir na tuarascála "World of Organic Agriculture 2021" is in Éirinn a táirgeadh an líon ba mhó táirgí dobharshaothraithe san Eoraip le linn 2019, sin breis is 27,000 tonna méadrach.
- Léirítear le sonraí ón tionscadal Sea Around Us nár thóg Éire ach 12% de na gabhálacha ó uiscí na tíre sin suas go dtí 1973. Mhéadaigh an figiúr agus bhí sé chomh hard le 40% tar éis don tír dul isteach san Aontas, is é sin 30% ar an meán.
- In 1976, nuair a leathnaíodh Crios Eacnamaíoch Eisiach Muirí na hÉireann ó 12 mhíle go 200 míle, d’íoc an tAontas as ceithre shoitheach nua cosanta iascaigh ionas go bhféadfadh Éire patrólú a dhéanamh ar a cuid uiscí féin.
Tuarascáil Bhia Mara Bhord Iascaigh Mhara 2020
Latest fisheries news
Iascach, dobharshaothrú agus éiceachórais mhuirí: aistriú chuig fuinneamh glan agus cosaint éiceachórais ar mhaithe le tuilleadh inbhuanaitheachta agus athléimneachta
Tá pacáiste beart á chur i láthair ag an gCoimisiún chun inbhuanaitheacht agus athléimneacht earnáil iascaigh agus dobharshaothraithe an Aontais a fheabhsú.
Ireland will receive €142 million from the European Maritime, Fisheries and Aquaculture Fund 2021-2027
The Commission has adopted the European Maritime, Fisheries and Aquaculture Fund (EMFAF) programme for Ireland.
State aid: Commission approves €80 million Irish scheme for fishery sector in the context of Brexit
The European Commission has approved, under EU State aid rules, an €80 million Irish scheme to support the fishery sector affected by the effects of the withdrawal of the UK from the EU.
State aid: Commission approves €1 million Irish scheme to support fisheries cooperatives in the context of Brexit
The European Commission has approved, under EU State aid rules, a €1 million Irish scheme to support fisheries cooperatives affected by the effects of the withdrawal of the UK from the EU.
State aid: European Commission approves €20 million Irish scheme for aquaculture sector in the context of Brexit
The European Commission has approved, under EU State aid rules, a €20 million Irish scheme to support the aquaculture sector affected by the effects of the withdrawal of the UK from the EU.
European Commission proposes a sustainable blue economy for the European Union and strategic guidelines for EU aquaculture
The Commission is proposing a new approach for a sustainable blue economy in the EU for the industries and sectors related to oceans, seas and coasts.