Tá an teicneolaíocht dhigiteach chomh lárnach sin sa saol laethúil anois go bhfuil sé deacair an domhan a shamhlú gan an t-idirlíon, fóin chliste nó loingseoireacht GPS.
Tá athrú ollmhór tagtha ar an gcaoi a mairimid, a n-oibrímid agus a bhfoghlaimímid, rud a fhágann go bhfuil sé níos éasca teagmháil a dhéanamh le daoine, go bhfuil borradh faoin táirgiúlacht, agus go bhfuil rochtain ar mhéideanna ollmhóra d’acmhainní acadúla agus taighde.
Tá teicneolaíochtaí faisnéise agus cumarsáide (TFC) ag cur feabhas ar an gcúram sláinte freisin agus tá dóchas ann go gcabhróidh forbairtí san Intleacht Shaorga (IS) leis an gcomhrac domhanda i gcoinne an athraithe aeráide, na bochtaineachta agus an ocrais.
De réir mar a thagann forbairt ar an teicneolaíocht dhigiteach, bíonn féidearthachtaí spreagúla ag baint le líonraí níos tapúla agus níos iontaofa, ach tá leochaileachtaí agus mí-úsáid tagtha chun cinn ina leith freisin.
Bagairtí contúirteacha, cuir i gcás bréagnuacht ar na meáin shóisialta, haiceáil mhí-eiticiúil, ciapadh ar líne, sceamáil ríomhbhaincéireachta agus goid sonraí, ní mór iad a cheansú, agus ní mór leanaí a chosaint ar ábhar míchuí.
Tá an mhífhaisnéis agus an bhréagaisnéis tar éis saobhadh a dhéanamh ar fhíricí maidir le toghcháin, ar ionradh neamhdhleathach na Rúise ar an Úcráin, agus ar an gcoinbhleacht idir Iosrael agus an Phalaistín. Idir an dá linn, tá rabhadh á thabhairt ag saineolaithe go bhféadfadh rioscaí a bheith ag baint le fás tapa na hintleachta saorga mura ndéanfar scrúdú ceart air.
Tá an tsochaí fós ag dul in oiriúint don ré dhigiteach nua seo, agus tá sé d’aidhm ag Clár Beartais an Choimisiúin Eorpaigh don Deacáid Dhigiteach todhchaí dhigiteach shábháilte inbhuanaithe rathúil a chruthú do gach gnólacht agus saoránach faoi 2030.
Deacáid Dhigiteach na hEorpa
Leagtar síos sa Deacáid Dhigiteach spriocanna soiléire le haghaidh chlaochlú digiteach na hEorpa. Tá na spriocanna sin an-tábhachtach i gcás na hÉireann toisc go bhfuil a gceanncheathrú ag go leor cuideachtaí teicneolaíochta domhanda anseo. Cuideoidh beartais dhigiteacha láidre freisin le gnólachtaí Éireannacha poist oilte a chruthú agus borradh a chur faoin ngeilleagar.
San áireamh le spriocanna na Deacáide Digití le haghaidh 2030 tá na nithe seo a leanas:
- Ba cheart bunscileanna digiteacha a bheith ag 80% de na daoine fásta, agus ba cheart 20 milliún speisialtóir TFC a bheith fostaithe san Aontas agus níos mó ban sna róil sin.
- Ba cheart nascacht ghigighiotáin a bheith ar fáil do gach teaghlach san Aontas agus cumhdach 5G ar fáil i ngach ceantar a bhfuil cónaí ann.
- Ba cheart trí cinn as gach ceithre chuideachta a bheith ag úsáid néalseirbhísí, mórshonraí agus IS, agus ba cheart bunleibhéal de dhéine dhigiteach, ar a laghad, a bheith ag breis agus 90% de na fiontair bheaga agus mheánmhéide.
- Ba cheart go mbeadh gach príomhsheirbhís phoiblí ar fáil ar líne agus rochtain ag gach saoránach ar a chuid ríomhthaifead leighis.
Dá mbainfí amach ár spriocanna digiteacha agus dá dtógfaí fíormhargadh aonair digiteach, thiocfadh athrú as cuimse ar ár dtáirgiúlacht agus ár n-iomaíochas.
An tUachtarán Ursula von der Leyen (2024)
Le cuidiú chun na cuspóirí sin a bhaint amach, tá de ghealltanas ar na Ballstáit 20% ar a laghad de chistí a leithdháileadh dá gcuid Pleananna Téarnaimh agus Athléimneachta a chur i leataobh le haghaidh tosaíochtaí digiteacha.
I Straitéis Náisiúnta Dhigiteach na hÉireann, ‘Leas a bhaint as an Digitiú - Creat Digiteach na hÉireann’, leagtar amach treochlár i dtreo spriocanna digiteacha na tíre a bhaint amach. Bunaíodh an Ciste um Aistriú Digiteach chun cabhrú le gnólachtaí na hÉireann, go háirithe FBManna, ar a n-aistear digitithe.
Deacáid Dhigiteach na hEorpa – Ceisteanna agus Freagraí
Dul chun cinn na Deacáide Digití
Tá iarrachtaí leanúnacha á ndéanamh chun spriocanna digiteacha a bhaint amach agus tá dul chun cinn dearfach déanta i réimsí amhail bonneagar leathanbhanda agus litearthacht dhigiteach.
Mar sin féin, ardaítear ábhair imní i dtuarascáil 2024 ar Staid na Deacáide Digití maidir le feidhmíocht sa chlaochlú digiteach, agus tugtar rabhadh inti go bhfuil gá le gníomhaíochtaí chun dlús a chur leis an aistriú.
Tá an tAontas ag titim chun deiridh i roinnt réimsí, scileanna digiteacha, rochtain ar an idirlíon, IS, agus leathsheoltóirí ina measc, agus tá dul chun cinn níos moille ná mar a bhíothas ag súil maidir le spriocanna áirithe.
A mhéid a bhaineann le hÉirinn, leagtar béim sa tuarascáil ar rannchuidiú dearfach na tíre chun cuspóirí na Deacáide Digití a bhaint amach, go háirithe maidir le bonneagar leathanbhanda agus litearthacht dhigiteach. Moltar inti gur cheart d’Éirinn cur chuige comhleanúnach a fhorbairt chun spriocanna digiteacha agus glasa a chomhcheangal, uirlisí digiteacha a úsáid chun astaíochtaí carbóin a thomhas agus a laghdú, agus níos mó a dhéanamh chun éifeachtúlacht fuinnimh agus ábhair a chur chun cinn, go háirithe i lárionaid sonraí.
Tá an méid seo a leanas i measc na moltaí eile d’Éirinn:
- Níos mó gnólachtaí a spreagadh chun an néalríomhaireacht, an intleacht shaorga agus mórshonraí a ghlacadh.
- Infheistíocht a dhéanamh sa chibearshlándáil.
- Oiliúint i scileanna digiteacha a leathnú agus leanúint d’aghaidh a thabhairt ar an mbearna inscne i measc speisialtóirí TFC ag an am céanna.
- Scéim ríomh-shainaitheantais a chur i bhfeidhm.
- Rochtain ar ríomhsheirbhísí sláinte a fheabhsú.
Margaí agus seirbhísí digiteacha
Leis an nGníomh um Margaí Digiteacha (DMA) de chuid an Choimisiúin Eorpaigh, cinntítear iomaíocht chóir i margaí digiteacha agus coinnítear go mbíonn ardáin mhóra ar líne cuntasach, amhail innill chuardaigh, siopaí aipeanna agus seirbhísí teachtaireachtaí.
Ainmníonn an Coimisiún seirbhísí móra ceannasacha ar líne mar ‘gheatóirí’ i gcás ina rialaíonn siad rochtain ar sheirbhísí eile ar líne. Tá seacht ngeatóir ainmnithe go dtí seo, agus tá roinnt imscrúduithe tionscanta ag an gCoimisiún maidir le neamhchomhlíonadh.
Leis an nGníomh um Margaí Digiteacha, forchuirtear ceanglais dhiana ar gheatóirí, rud a chuireann iallach orthu iompraíochtaí a ghlacadh lena gcuirtear oscailteacht chun cinn, agus lena ndíspreagtar cleachtais éagóracha.
Ar an gcaoi chéanna, rialaítear leis an nGníomh um Sheirbhísí Digiteacha (DSA) seirbhísí amhail margaí ar líne, líonraí sóisialta agus ardáin taistil, agus áirítear leis bearta chun leanaí a chosaint ar ábhar díobhálach. Is í an phríomhfheidhm atá aici a chinntiú go bhfuil an méid atá neamhdhleathach as líne neamhdhleathach ar líne.
Faoin nGníomh um Sheirbhísí Digiteacha, is féidir cuideachtaí a ainmniú mar Ardáin an-Mhór ar Líne (VLOPanna), rud a fhágann go mbeidh siad faoi réir rialachán agus monatóireacht maidir le saincheisteanna amhail ábhar neamhdhleathach agus cosaint úsáideoirí. Tá níos mó ná 20 ardán agus inneall cuardaigh ainmnithe mar VLOPanna, roinnt suíomhanna gréasáin ar a bhfuil ábhar do dhaoine fásta ina measc.
D’éiligh an Coimisiún gníomhaíochtaí trédhearcachta nó modhnóireachta ábhair ó roinnt VLOPanna agus sheol sé iarrataí chuig suíomhanna ar a bhfuil ábhar do dhaoine fásta a bhaineann le saincheisteanna, cuir i gcás mionaoisigh a chosaint, foréigean inscnebhunaithe agus cleachtais modhnóireachta ábhair.
Le chéile, cuireann an Gníomh um Margaí Digiteacha agus an Gníomh um Sheirbhísí Digiteacha buntáistí tábhachtacha ar fáil do thomhaltóirí agus do ghnólachtaí an Aontais, an méid seo a leanas ina measc:
- Margadh digiteach níos iomaíche, a bhféadfadh praghsanna níos ísle agus rogha níos leithne roghanna a bheith ann mar thoradh air.
- Bealaí níos éasca chun ábhar, earraí nó seirbhísí díobhálacha nó neamhdhleathacha ar líne a thuairisciú.
- Fíorú aoise níos déine chun srian a chur ar rochtain mionaoiseach ar ábhar mí-oiriúnach.
- An cumas cur in aghaidh ábhar a bhaint anuas d’ardáin dhigiteacha.
- An cumas teicneolaíochtaí digiteacha réamhshocraithe a roghnú go héasca, amhail brabhsálaithe, siopaí aipeanna agus bogearraí.
- Toirmeasc ar fhógraíocht atá dírithe ar leanaí.
- Aistriú sonraí simplithe agus daoine ag aistriú idir gléasanna digiteacha, seirbhísí digiteacha nó aipeanna.
- Forbróirí aipeanna a chumasú chun aipeanna a chur ar fáil trí bhealaí malartacha seachas siopaí aipeanna oifigiúla.
Tá iarmhairtí tromchúiseacha ann do sheirbhísí ar líne nach gcomhlíonann an Gníomh um Margaí Digiteacha ná an Gníomh um Sheirbhísí Digiteacha, fíneálacha a d’fhéadfadh a bheith sna céadta milliún euro agus toirmeasc ar fud an Aontais ina measc.
Tá rialtóir meán na hÉireann, Coimisiún na Meán, freagrach as DSA a chur i bhfeidhm agus a fhorfheidhmiú in Éirinn agus cabhraíonn sé le monatóireacht a dhéanamh ar iompar geatóirí. I mí Dheireadh Fómhair 2024, thug Coimisiún na Meán Cód Sábháilteachta ar Líne na hÉireann isteach lena gcosnaítear leanaí ar ábhar díobhálach ar líne, an chibearbhulaíocht agus ábhar a chuireann neamhoird itheacháin agus féindochar chun cinn ina measc. Tá an cód sin ceangailteach ó thaobh dlí, agus tá feidhm aige maidir le hardáin comhroinnte físeán a bhfuil a gceanncheathrú in Éirinn agus comhlíonann sé oibleagáidí na hÉireann faoi Threoir an Aontais maidir le Seirbhísí Meán Closamhairc.
Tá freagracht ar leith ar Choimisiún na hÉireann um Iomaíocht agus Cosaint Tomhaltóirí as margaí ar líne.
Eolas faoin nGníomh um Margaí Digiteacha
Pacáiste an Ghnímh um Sheirbhísí Digiteacha
Intleacht Shaorga
Tá sé d'aidhm ag an Aontas mol den chéad scoth a chruthú le haghaidh na hIntleachta Saorga (IS) agus a chinntiú go mbeidh sé duinelárnach agus iontaofa.
Tháinig Gníomh an Aontais um an Intleacht Shaorga (IS) i bhfeidhm i mí Lúnasa 2024 agus déanfar é a fhorfheidhmiú go hiomlán de réir a chéile faoi mhí Lúnasa 2026. Dearadh an Gníomh chun a chinntiú go mbeidh na córais intleachta saorga a úsáidtear san Aontas sábháilte, trédhearcach, eiticiúil, neamhchlaonta agus faoi rialú an duine. Glacann sé cur chuige rioscabhunaithe trí úsáid a bhaint as córas aicmithe lena gcuirtear cosc ar fheidhmchláir intleachta saorga ardriosca agus lena maolaítear rioscaí amhail claontacht agus idirdhealú.
Tá feidhm ag an nGníomh um an Intleacht Shaorga aon uair a úsáidtear córas atá bunaithe ar IS san Aontas, gan beann ar an áit a bhfuil an t-oibreoir bunaithe. Tá breis agus 100 cuideachta a chumhdaíonn earnálacha éagsúla tar éis clárú le Comhshocrú deonach an Aontais um an Intleacht Shaorga, agus aontaíonn siad le prionsabail an Ghnímh um an Intleacht Shaorga a fhéinrialú agus cloí leo sula gcuirfear i bhfeidhm ina iomláine é.
Tá Bord an Choimisiúin um Intleacht Shaorga, ar a bhfuil ionadaithe ó gach Ballstát de chuid an Aontais, lonnaithe san Oifig Eorpach um Intleacht Shaorga sa Bhruiséil agus tá ról ríthábhachtach aige maidir le rialú IS.
Tá an méid seo a leanas ar phríomhghnéithe chur chuige an Choimisiúin i leith na hintleachta saorga:
- Cheap an Coimisiún Sainghrúpa Ardleibhéil chun treoirlínte a fhorbairt ar mhaithe le hintleacht shaorga iontaofa a chruthú le formhaoirseacht dhaonna, cuntasacht agus coimircí príobháideachais.
- Leis an bPacáiste Nuálaíochta maidir leis an Intleacht Shaorga, tugtar rochtain do ghnólachtaí nuathionscanta agus FBManna Eorpacha ar shár-ríomhairí ardfheidhmíochta, rud a chuireann dlús leis an taighde i réimsí amhail an t-athrú aeráide, atógáil bonneagair, agus an Ríomhshláinte.
- Leis an Treoir maidir le Dliteanas IS, simplítear an próiseas d’íospartaigh cúiteamh a éileamh as díobháil a tharlaíonn mar gheall ar chórais intleachta saorga nach bhfuil ag feidhmiú i gceart.
- Tá infheistíocht mhór á déanamh ag an gCoimisiún in oideachas agus i bhforbairt scileanna intleachta saorga chun iomaíochas na hEorpa a chinntiú i dtimpeallacht dhomhanda na hintleachta saorga. Téann an Chomhghuaillíocht Eorpach um an Intleacht Shaorga i gcomhar leis an tionscal, leis an saol acadúil agus le rialtais chun aghaidh a thabhairt ar an éileamh ar speisialtóirí intleachta saorga.
In Éirinn, feidhmíonn an Lárionad um Intleacht Shaorga Fheidhmeach (CeADAR) mar Mhol Nuálaíochta Digití Eorpach don Intleacht Shaorga. Nascann sé an taighde acadúil agus gnó le chéile, agus tacaíonn sé le cuideachtaí Éireannacha IS a ghlacadh agus a leathnú.
An Intleacht Shaorga - Ceisteanna agus Freagraí
An Gníomh um an Intleacht Shaorga
An Comhshocrú um an Intleacht Shaorga
Oifig Eorpach na hIntleachta Saorga
Gníomhaíocht dhigiteach
Sheol an Coimisiún roinnt gníomhaíochtaí a chuir feabhas ar an timpeallacht dhigiteach do shaoránaigh agus do ghnólachtaí na hEorpa.
- Ó bhí 2017 ann i dtaca le glaonna gutháin, cur teachtaireachtaí SMS agus úsáid an idirlín ar do ghuthán póca, cumhdaítear iad sin ar fad i do shíntiús soghluaiste is cuma cén áit a dtéann tú san Aontas.
- Cuireadh deireadh in 2018 le srianta geografacha gan údar maith – nó an gheobhlocáil – a dhéanann dochar don tsiopadóireacht ar líne agus do dhíolacháin trasteorann.
- Neartaíodh an chosaint sonraí ar fud an Aontais freisin tríd an Rialachán Ginearálta maidir le Cosaint Sonraí (RGCS), lena dtugtar an ceart do dhaoine aonair cóip a iarraidh d’aon sonraí pearsanta fúthu a d’fhéadfadh a bheith á gcoinneáil i bhformáid dhigiteach nó fhisiceach.
- Ní mór do chuideachtaí agus d’eagraíochtaí cloí le rialacháin dhiana maidir le próiseáil sonraí agus tá sé de cheart ag saoránaigh a gcuid sonraí a scriosadh go tapa.
- Is é is aidhm don Ghníomh Eorpach um Shliseanna sciar an Aontais de mhargadh domhanda na leathsheoltóirí a mhéadú faoi dhó go 20% faoi 2030, lena dtabharfar aghaidh ar ghanntanais dhomhanda as ar eascair méaduithe ar phraghsanna agus liostaí feithimh le haghaidh táirgí amhail gluaisteáin, gléasanna cliste, trealamh leighis agus fearais tí. Spreag an Gníomh pleananna infheistíochta poiblí agus príobháideacha ar fiú breis agus €115 bhilliún iad go dtí seo.
- Leis an nGníomh um Chibear-Athléimneacht, ceanglófar ar gach táirge digiteach, mar shampla monatóirí leanaí, uaireadóirí cliste agus bogearraí, ceanglais chibearshlándála éigeantacha a chomhlíonadh ar feadh a saolré ar fad.
- Is gearr go mbeidh USB Type-C ina chaighdeán uilíoch luchtaithe do gach táirge leictreonach nua, rud a chiallaíonn nach mbeidh iliomad cáblaí luchtaithe ag teastáil ó thomhaltóirí a thuilleadh le haghaidh gléasanna éagsúla.
- Leis an Tiachóg Céannachta Digití, beidh muintir na hEorpa in ann rochtain a fháil go héasca ar raon seirbhísí rialtais agus príobháideacha. Cosnóidh sí sonraí pearsanta agus feidhmeoidh sí ar fud na mBallstát uile ó dheireadh 2026 ar aghaidh.
Fánaíocht: Ceisteanna agus Freagraí
Cosaint sonraí san Aontas Eorpach
Gníomh an Aontais um an gCibear-Athléimneacht - Ceisteanna agus Freagraí
Nuacht faoin gClár Oibre Digiteach
Digital Agenda news
The European Commission has launched a package of measures to support European startups and SMEs in the development of trustworthy Artificial Intelligence (AI) that respects EU values and rules.
The European Commission has welcomed the political agreement reached between the European Parliament and the Council on the Artificial Intelligence Act (AI Act), proposed by the Commission in April 2021.
The European Commission services have signed administrative arrangements with the media regulators of France and Ireland to support its supervisory and enforcement powers under the Digital Services Act.
D'ainmnigh an Coimisiún, den chuid uair, 6 gheatóir láidre, faoin nGníomh um Margaí Digiteacha (DMA) Alphabet, Amazon, Apple, ByteDance, Meta, Microsoft - faoin nGníomh um Margaí Digiteacha (DMA).